植物学の基礎 Elemens de botanique ou methode pour connoitre les plantes
「フランス植物学の父」とも呼ばれるトゥルヌフォール(Tournefort, Joseph Pitton de, 1656-1708)は本書の中で、植物を花の形によって22の綱(classe)に分け、さらに果実・種子の形などで、目(section)、属(genre)に分けました。人間にとって有益かどうかの価値判断から離れ、純粋に植物の形質にもとづく分類として、属の概念を確立しました。
本書は全3巻から成り、第1巻は解説、第2,3巻は図版を掲載しています。
分類表
- 下記の分類表はトゥルヌフォールの分類を表で表したものです。(出典:木村陽二郎「植物分類体系の歴史」『生物学史論集』所収)
参考文献
- 木村陽二郎著『生物学史論集』(1987年 八坂書房)
- 木村陽二郎著『ナチュラリストの系譜』(1983年 中央公論社)
| 分類表 | |||||
| 草または半灌木 | |||||
| classe 1 単一花−合弁・放射相称 鐘形 Les Campaniformes | |||||
| section 1 | |||||
| Mandragora | Belladona | ||||
| section 2 | |||||
| Lilium Convallium | Polygonatum | Ruscus | Laurus Alexandrina | ||
| --> Ruscus | |||||
| section 3 | |||||
| Menyanthes | Hydrophyllon | Soldanella | Convolvulus | ||
| Scammonia | Tithymalus | Rhabarbarum | Oxys | ||
| --> Convolvulus | |||||
| section 4 | |||||
| Cotyledon | Apocynum | Periploca | Asclepias | ||
| section 5 | |||||
| Malva | Althaea | Alcea | Abutilon | ||
| Ketmia | Xylon | ||||
| section 6 | |||||
| Bryonia | Tamnus | Sicyoides | Momordica | ||
| Cucumis | Melo | Pepo | Melopepo | ||
| Anguria | Cucurbita | ||||
| section 7 | |||||
| Campanula | Medium | Rapunculus | |||
| section 8 | |||||
| Rubia | Aparine | Gallium | Cruciata | ||
| classe 2 単一花−合弁・放射相称 ろうと形 Les Infundibuliformes | |||||
| section 1 | |||||
| Quamoclit | Gentiana | Nicotiana | Hyoscyamus | ||
| Stramonium | Pervinca | Auricula Urfi | |||
| section 2 | |||||
| Androsace | Primula Veris | Verbasculum | Centaurium Minus | ||
| --> Primula Veris | |||||
| Plantago | Coronopus | Psyllium | |||
| section 3 | |||||
| Jalap | Rubeola | Trachelium | Rapuntium | ||
| Valeriana | Valerianella | ||||
| section 4 | |||||
| Borrago | Buglossum | Asperugo | Echium | ||
| Pulmonaria | Lithospermum | Symphytum | Consolida major | ||
| --> Symphytum | |||||
| Cerinthe | Heliotropium | Cynoglossum | Omphalodes | ||
| Plumbago | |||||
| section 5 | |||||
| Lysimachia | Nummularia | Anagallis | Samolus | ||
| --> Lysimachia | |||||
| Glaux | Veronica | Chrysosplenium | Polemonium | ||
| Verbascum | Blattaria | ||||
| section 6 | |||||
| Solanum | Lycopersicon | Alkekengi | Melongena | ||
| Capsicum | Nymphoides | Cyclamen | Moschatellina | ||
| section 7 | |||||
| Pimpinella | |||||
| classe 3 単一花−合弁・左右相称 仮面形 Les Personnees | |||||
| section 1 | |||||
| Arum | Dracunculus | Arisarum | |||
| section 2 | |||||
| Aristolochia | |||||
| section 3 | |||||
| Bignonia | Digitalis | Gratiola | Sesamum | ||
| --> Digitalis | --> Digitalis | ||||
| Scrophularia | Pinguicula | ||||
| section 4 | |||||
| Antirrhinum | Linaria | Cymbalaria | Elatine | ||
| --> Linaria | --> Linaria | ||||
| Asarina | Pedicularis | Melampyrum | Euphrasia | ||
| Polygala | Adhatoda | Orobanche | |||
| section 5 | |||||
| Acanthus | |||||
| classe 4 単一花−合弁・左右相称 唇形 Les Labiees | |||||
| section 1 | |||||
| Phlomis | Horminum | Sclaraea | Salvia | ||
| Dracocephalon | Cassida | Lysimachia Galericulata | Scutellaria | ||
| --> Cassida | --> Cassida | ||||
| Brunella | |||||
| section 2 | |||||
| Lamium | Moldavica | Ballote | Galeopsis | ||
| Stachys | Cardiaca | Leonurus | Molucca | ||
| Pseudodictamnus | Mentha | Pulegium | Marrubiastrum | ||
| Lycopus | |||||
| section 3 | |||||
| Sideritis | Marrubium | Melissa | Calamintha | ||
| Hedera Terrestris | Clinopodium | Rosmarinus | Thymus | ||
| --> Calamintha | |||||
| Serpyllum | Satureia | Thymbra | Marum Mastich | ||
| --> Thymbra | |||||
| Lavandula | Origanum | Dictamnus Creticus | Majorana | ||
| --> Origanum | |||||
| Verbena | Hyssopus | Staechas | Cataria | ||
| Betonica | Ocimum | ||||
| section 4 | |||||
| Chamaedrys | Marum Cortusi | Scordium | Polium | ||
| --> Chamaedrys | --> Chamaedrys | ||||
| Teucrium | Chamaepytis | Bugula | Consolida media | ||
| --> Bugula | |||||
| classe 5 単一花−離弁・放射相称 十字形 Les Cruciformes | |||||
| section 1 | |||||
| Jonthlaspi | Rapistrum | Myagrum | Isatis | ||
| Crambe | |||||
| section 2 | |||||
| Thlaspi | Nasturtium | Thlaspidium | Cochlearia | ||
| Raphanus Rusticanus | Lepidium | Draba | Iberis | ||
| --> Cochlearia | --> Lepidium | --> Lepidium | |||
| Bursa Pastoris | |||||
| section 3 | |||||
| Alysson | Alyssoides | Lunaria | |||
| section 4 | |||||
| Brassica | Leucoium | Hesperis | Turritis | ||
| Cardamine | Dentaria | Sisymbrium | Eruca | ||
| Sinapi | Erysimum | Rapa | Napus | ||
| Raphanus | |||||
| section 5 | |||||
| Raphanistrum | Hypecoon | ||||
| section 6 | |||||
| Chelidonium | Sinapistrum | Epimedium | |||
| section 7 | |||||
| Erucago | |||||
| section 8 | |||||
| Potamogeton | |||||
| section 9 | |||||
| Herba Paris | |||||
| classe 6 単一花−離弁・放射相称 バラ形 Les Rosacees | |||||
| section 1 | |||||
| Amaranthus | Portulaca | ||||
| section 2 | |||||
| Papaver | Argemone | Anapodophyllon | Opuntia | ||
| Granadilla | Murucuia | ||||
| section 3 | |||||
| Mitella | Alsine | Myosotis | Ros Solis | ||
| Parnassia | Gramen Parnassi | Juncus | Kali | ||
| --> Parnassia | |||||
| Telephium | Helianthemum | Chamaecistus | Androsaemum | ||
| --> Helianthemum | |||||
| section 4 | |||||
| Geum | Sanicula Montana | Saxifraga | Salicaria | ||
| --> Geum | |||||
| Lysimachia Spicata | Glaucium | Papaver Corniculatum | |||
| --> Salicaria | --> Glaucium | ||||
| section 5 | |||||
| Hypericum | Ascyrum | Pyrola | Damasonium | ||
| Ruta | Harmala | Nigella | Fabago | ||
| Corchorus | Melochia | Cistus | Nymphaea | ||
| --> Corchorus | |||||
| Nenufar | |||||
| --> Nymphaea | |||||
| section 6 | |||||
| Capparis | |||||
| section 7 | |||||
| Sedum | Anacampseros | Rhodia Radix | Ulmaria | ||
| --> Anacampseros | |||||
| Barba Caprae | Fagonia | Tribulus | Juncago | ||
| Geranium | Thalictrum | Butomus | Helleborus | ||
| Veratrum | Helleborus Albus | Populago | Paeonia | ||
| --> Veratrum | |||||
| section 8 | |||||
| Anemone | Pulsatilla | Ranunculus | Sagitta | ||
| --> Ranunculus | |||||
| Filipendula | Clematitis | Caryophyllata | Fragaria | ||
| Quinquefolium | Tormentilla | Pentaphylloides | |||
| section 9 | |||||
| Christophoriana | Phytolacca | Aralia | Asparagus | ||
| section 10 | |||||
| Cuminoides | Circaea | Agrimonia | Agrimonoides | ||
| Lysimachia Virginiana | Onagra | Chamaenerion | Lysimachia Siliquosa | ||
| --> Onagra | --> Chamaenerion | ||||
| classe 7 単一花−離弁・放射相称 散花形 Les Ombelliferes | |||||
| section 1 | |||||
| Ammi | Apium | Cicuta | Carvi | ||
| Phellandryum | Bulbocastanum | Daucus | Sium | ||
| Sisarum | Tragoselinum | Buplevrum | Perfoliata | ||
| --> Buplevrum | |||||
| section 2 | |||||
| Faeniculum | Seseli Massiliense | Meum | Oenanthe | ||
| --> Faeniculum | |||||
| Angelica | Astrantia | Chaerophyllum | Myrrhis | ||
| section 3 | |||||
| Smyrnium | Coriandrum | ||||
| section 4 | |||||
| Imperatoria | Crithmum | Anethum | Peucedanum | ||
| section 5 | |||||
| Oreoselinum | Thysselinum | Pastinaca | Sphondylium | ||
| Tordylium | Ferula | Thapsia | |||
| section 6 | |||||
| Cicutaria | Caucalis | Ligusticum | Laserpitium | ||
| Libanotis | |||||
| --> Laserpitium | |||||
| section 7 | |||||
| Cachrys | |||||
| section 8 | |||||
| Scandix | |||||
| section 9 | |||||
| Sanicula | Eryngium | Hydrocotyle | |||
| classe 8 単一花−離弁・放射相称 ナデシコ形 Les Caryophyllees | |||||
| section 1 | |||||
| Caryophyllus | Lychnis | Saponaria | Cucubalus | ||
| --> Lychnis | |||||
| Linum | |||||
| section 2 | |||||
| Statice | Limonium | ||||
| classe 9 単一花−離弁・放射相称 ユリ形 Les Liliacees | |||||
| section 1 | |||||
| Asphodelus | Liliasphodelus | Hyacinthus | Muscari | ||
| Colchicum | |||||
| section 2 | |||||
| Crocus | Narcissus | Iris | Xiphion | ||
| Sisyrinchium | Gladiolus | Aloe | Cannacorus | ||
| Arundo Indica | |||||
| --> Cannacorus | |||||
| section 3 | |||||
| Ephemerum | |||||
| section 4 | |||||
| Phalangium | Liliastrum | Lilium | Lilio-Hyacinthus | ||
| Corona Imperialis | Tulipa | Fritillaria | Dens Canis | ||
| Ornithogalum | Scilla | Porrum | Cepa | ||
| --> Ornithogalum | |||||
| Allium | |||||
| section 5 | |||||
| Lilio-Narcissus | Narcissoleucoium | Bermudiana | |||
| classe 10 単一花−離弁・左右相称 マメ形 Les Leguminoses | |||||
| section 1 | |||||
| Glycyrrhiza | Cicer | Lens | Onobrychis | ||
| Vulneraria | Dorycnium | ||||
| section 2 | |||||
| Faba | Lupinus | Orobus | Pisum | ||
| Lathyrus | Clymenum | Ochrus | Vicia | ||
| Ervum | Galega | Astragaloides | Aphaca | ||
| section 3 | |||||
| Securidaca | Ornithopodium | Ferrum Equinum | Hedysarum | ||
| Scorpioides | |||||
| section 4 | |||||
| Lotus | Trifolium | Quadrifolium | Melilotus | ||
| --> Trifolium | |||||
| Anonis | Faenumgraecum | Medica | Medicago | ||
| Phaseolus | |||||
| section 5 | |||||
| Astragalus | Tragacantha | Pelecinus | |||
| classe 11 単一花−離弁・左右相称 不定形 Les Anomales | |||||
| section 1 | |||||
| Balsamina | Viola | Fumaria | Capnoides | ||
| Reseda | |||||
| section 2 | |||||
| Sesamoides | |||||
| section 1 | |||||
| Luteola | |||||
| section 2 | |||||
| Aconitum | Napellus | Delphinium | Consolida regalis | ||
| --> Aconitum | --> Delphinium | ||||
| Staphisagria | Aquilegia | Fraxinella | Cardamindum | ||
| --> Delphinium | |||||
| Melianthus | Cor-Indum | ||||
| section 3 | |||||
| Orchis | Helleborine | Calceolus | Limondorum | ||
| Ophris | Nidus Avis | ||||
| classe 12 集合花 筒状形 Les Flosculeuses | |||||
| section 1 | |||||
| Xanthium | Ambrosia | Gnaphalodes | |||
| section 2 | |||||
| Carduus | Cinara | Jacea | Cyanus | ||
| Cirsium | Centaurium Majus | Lappa | Cnicus | ||
| Carthamus | |||||
| section 3 | |||||
| Petasites | Cacalia | Elichrysum | Staechas Citrina | ||
| --> Elychrysum | |||||
| Filago | Conyza | Eupatorium | Senecio | ||
| section 4 | |||||
| Absinthium | Abrotanum | Artemisia | Santolina | ||
| Gnaphalium | Tanacetum | Bidens | Cannabina | ||
| --> Bidens | |||||
| section 5 | |||||
| Echinopus | |||||
| section 6 | |||||
| Scabiosa | Succisa | Dipsacus | Globularia | ||
| --> Scabiosa | |||||
| Alypum | |||||
| --> Globularia | |||||
| classe 13 集合花 半筒状形 Les Semiflosculeuses | |||||
| section 1 | |||||
| Dens Leonis | Hieracium | Pilosella | Lactuca | ||
| Sonchus | Chondrilla | Zacintha | Scorzonera | ||
| Tragopogon | |||||
| section 2 | |||||
| Catanance | Hedypnois | Cichorium | Endivia | ||
| --> Cichorium | |||||
| Intybus | Lampsana | Rhagadiolus | Scolymus | ||
| --> Cichorium | |||||
| classe 14 集合花 舌状形 Les Radiees | |||||
| section 1 | |||||
| Aster | Tripolium | Helenium | Virga Aurea | ||
| --> Aster | |||||
| Jacobaea | Tussilago | Doronicum | |||
| section 2 | |||||
| Tagetes | Corona Solis | ||||
| section 3 | |||||
| Bellis | Chrysanthemum | Leucanthemum | Matricaria | ||
| Chamaemelum | Cotula | Buphtalmum | Millefolium | ||
| Ptarmica | Asteriscus | ||||
| section 4 | |||||
| Caltha | |||||
| section 5 | |||||
| Xeranthemum | Carlina | ||||
| classe 15 無弁花 無花弁形 Les Apetalees | |||||
| section 1 | |||||
| Asarum | Beta | ||||
| section 2 | |||||
| Acetosa | Lapathum | Atriplex | Chenopodium | ||
| Borrys | Blitum | Herniaria | Paronychia | ||
| --> Chenopodium | |||||
| Alchimilla | Parietaria | Persicaria | Polygonum | ||
| Fagopyrum | Bistorta | ||||
| section 3 | |||||
| Triticum | Secale | Hordeum | Oryza | ||
| Avena | Milium | Panicum | Gramen | ||
| Arundo | |||||
| section 4 | |||||
| Cyperus | Scirpus | ||||
| section 5 | |||||
| Cyperoides | Typha | Sparganium | Mays | ||
| Lachryma Job | Ricinus | ||||
| section 6 | |||||
| Equisetum | Spinacia | Mercurialis | Phyllon | ||
| --> Mercurialis | |||||
| Urtica | Cannabis | Lupulus | |||
| classe 16 無花・有果実 シダ形 | |||||
| section 1 | |||||
| Filix | Lonchitis | Polytricum | Trichomanes | ||
| --> Trichomanes | |||||
| Polypodium | Filicula | Ruta Muraria | Adiantum | ||
| Asplenium | Lingua Cervina | Hemionitis | |||
| section 2 | |||||
| Osmunda | Ophioglossum | Lichen | |||
| classe 17 無花・無果実 隠花形 | |||||
| section 1 | |||||
| Muscus | Fungus | Boletus | Agaricus | ||
| Lycoperdon | Coralloides | Tubera | |||
| section 2 | |||||
| Fucus | Alga | Acetabulum | Corallina | ||
| Corallum | Madrepora | Lithophyton | Tubularia | ||
| Spongia | Eschara | Alcyonium | |||
| 木または灌木 | |||||
| classe 18 無弁花 無花弁形 Les Apetalees | |||||
| section 1 | |||||
| Fraxinus | Siliqua | ||||
| section 2 | |||||
| Buxus | Empetrum | ||||
| section 3 | |||||
| Terebinthus | Pistacia | Lentiscus | |||
| --> Terebinthus | |||||
| classe 19 集合花 尾状花形 Les Amentacees | |||||
| section 1 | |||||
| Nux | Corylus | Carpinus | |||
| section 2 | |||||
| Quercus | Ilex | Suber | Fagus | ||
| Castanca | |||||
| section 3 | |||||
| Abies | Picea | Pinus | Larix | ||
| --> Abies | |||||
| Thuya | Cupressus | Alnus | Betula | ||
| section 4 | |||||
| Cedrus | Juniperus | Taxus | Morus | ||
| section 5 | |||||
| Platanus | |||||
| section 6 | |||||
| Salix | Populus | ||||
| classe 20 単一花−合弁・放射相称 合弁花形 Les Monopetalees | |||||
| section 1 | |||||
| Rhamnus | Thymelaea | Laureola | Sanamunda | ||
| --> Thymelaea | --> Thymelaea | ||||
| Alaternus | Phillyrea | Ligustrum | Laurus | ||
| Jasminum | Arbutus | ||||
| section 2 | |||||
| Styrax | Olea | Uva Ursi | Aquifolium | ||
| Guaiacana | |||||
| section 3 | |||||
| Ulmus | |||||
| section 4 | |||||
| Lilac | Erica | Vitex | Chamaerhododendros | ||
| section 5 | |||||
| Nerion | Acacia | Mimosa | |||
| section 6 | |||||
| Sambucus | Opulus | Viburnum | Tinus | ||
| Vitis Idaea | Caprifolium | Periclymenum | Chamaecerasus | ||
| Xylosteon | |||||
| section 7 | |||||
| Viscum | |||||
| classe 21 単一花−多弁・放射相称 離弁 Les Polypetalees | |||||
| section 1 | |||||
| Cotinus | Toxicodendron | Rhus | Tilia | ||
| Hippocastanum | |||||
| section 2 | |||||
| Celtis | Frangula | Hedera | Vitis | ||
| Berberis | Rubus | ||||
| section 3 | |||||
| Acer | Staphylodendron | Paliurus | Azedarac | ||
| Evonymus | |||||
| section 4 | |||||
| Spiraea | Syringa | ||||
| section 5 | |||||
| Senna | Poinciana | Cassia | |||
| section 6 | |||||
| Aurantium | Citreum | Limon | |||
| section 7 | |||||
| Prunus | Armeniaca | Persica | Cerasus | ||
| Amygdalus | Ziziphus | Laurocerasus | |||
| section 8 | |||||
| Pyrus | Cydonia | Sorbus | Malus | ||
| Punica | Rosa | Grossularia | Ribes | ||
| --> Grossularia | |||||
| Myrtus | |||||
| section 9 | |||||
| Cornus | Mespilus | ||||
| classe 22 単一花−多弁・左右相称 離弁、蝶形 Les Papillionacees | |||||
| section 1 | |||||
| Genista | Crotalaria | Spartium | Genista-Spartium | ||
| Erinacea | Genistella | Siliquastrum | |||
| section 2 | |||||
| Anagyris | Cytisus | Cytiso-Genista | |||
| section 3 | |||||
| Pseudoacacia | Colutea | Emerus | Coronilla | ||
| Barba Jovis | |||||
| appendix | |||||
| Ficus | Smilax | Chamaelea | Ageratum | ||
| Cuscuta | Salicornia | Ephedra | |||
Copyright 2001. Kyoto University Library